Van Berlijn 1933 naar Gent 2025

De culturele boycot van Lahav Shani en de terugkeer van morele rassenzuivering

In 1933 hingen in Berlijn de eerste borden aan winkels: “Kauft nicht bei Juden!” — Koop niet bij Joden. Het was het begin van een systematische uitsluiting, een bureaucratisch georkestreerde haatcampagne die de Joodse gemeenschap stapsgewijs van het publieke leven verwijderde. Eerst symbolisch, daarna juridisch, uiteindelijk fysiek.

Vandaag, 92 jaar later, zien we geen plakkaten meer op etalages, maar de boodschap is dezelfde. Alleen de verpakking is veranderd. Waar men toen ruiten insloeg, hanteert men nu subsidies. Waar men toen uniformen droeg, verschuilt men zich nu achter woke jargon. “Israëlische dirigent geweigerd — geen duidelijk standpunt over Tel Aviv.” Welkom in Gent, 2025.

Lahav Shani – Jood, Israëli, verdacht

Lahav Shani is een Joodse musicus van wereldklasse, een pianist en dirigent die wereldwijd respect afdwingt en aan het hoofd staat van de Münchner Philharmoniker. Zijn kunst overstijgt grenzen, zijn werk is universeel. Maar in Gent werd hij niet beoordeeld op zijn kunst. Hij werd beoordeeld op zijn afkomst.

Omdat Shani een Jood is. Omdat hij een Israëli is. Omdat hij weigerde zich te laten reduceren tot politieke pion. Het Gent Festival van Vlaanderen maakte duidelijk dat zijn muziek er niet toe deed. Wat telde, was zijn ideologische biecht: zou hij zich publiek distantiëren van de staat Israël? Zou hij het door zijn inquisitoren gewenste zinnetje uitspreken? Alleen dan zou hij welkom zijn.

Dat is geen vraag naar zijn standpunt. Dat is een eis tot verloochening. Precies dezelfde eis die in de jaren ’30 aan Joden werd gesteld in Berlijn: bewijs dat je loyaal bent aan ons, bewijs dat je je identiteit aflegt, bewijs dat je niet bent wie je bent.

Terug naar 1933: het beginsel van uitsluiting

De nazi-boycot van 1 april 1933 was de eerste gecoördineerde slag tegen Joden in Duitsland. SA-milities schilderden “Kauft nicht bei Juden” op etalages, Joodse dokters en advocaten werden bedreigd, Joodse kunstenaars werden geschorst “tot hun afkomst onderzocht was.” De boodschap was glashelder: Joden hoorden er niet meer bij, tenzij zij zich verloochenden.

Diezelfde logica is nu terug in Gent. Geen SA-uniformen, geen knokploegen, maar een Vlaams gesubsidieerd cultuurfestival dat een Joodse dirigent weigert omdat hij geen politieke schuldbekentenis aflegt. Een mechanisme dat dezelfde vraag stelt: ben je bereid jezelf te verloochenen om erbij te mogen horen?

Geen stilzwijgen, maar actieve medeplichtigheid

De vzw Gent Festival van Vlaanderen schermt met “autonomie.” Maar een organisatie die jaarlijks meer dan €700.000 ontvangt via het Kunstendecreet en daarnaast structureel geld van de Stad Gent krijgt, heeft geen autonomie. Ze is de marionet van haar subsidiegevers.

En in dit geval is er niet enkel sprake van stilzwijgende goedkeuring. Vlaams minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) heeft het beleid zelfs publiek omarmd. Op 3 september 2025, tijdens de openingsavond van het Theaterfestival in Gent, sprak ze achter een spreekgestoelte versierd met een grote Palestijnse vlag: “Er is nood aan een échte culturele boycot tegen Israël.” (De Standaard, 3 september 2025). Ze kondigde daarbij aan de culturele akkoorden met Israël op te schorten.

Daarmee is alle twijfel verdwenen. Dit is geen ongelukkige keuze van een festival. Dit is gesubsidieerd beleid, openlijk aangestuurd door de Vlaamse minister van Cultuur zelf. Het Gent Festival heeft simpelweg uitgevoerd wat Caroline Gennez publiekelijk heeft bevolen. Astrid De Bruycker (Groen), schepen van Cultuur in Gent, en Hafsa El Bazioui (Groen), waarnemend burgemeester, leverden de stedelijke rugdekking. Het is politiek antisemitisme, in de puurste zin van het woord.

De boodschap aan Joden wereldwijd

De impliciete boodschap van deze boycot is helder: Joden zijn slechts welkom als zij afstand nemen van Israël. Hun culturele bijdrage wordt niet langer beoordeeld op talent, maar op ideologische conformiteit.

Dat is exact de boodschap die in 1933 in Duitsland gold: Joden mochten slechts meedoen als zij hun Jood-zijn verloochenden. Toen waren het bruinhemden die die boodschap brachten. Vandaag zijn het progressieve politici in Vlaanderen, verscholen achter subsidiecommissies, die dezelfde boodschap opnieuw in praktijk brengen.

Wees gewaarschuwd

Wie Joden opnieuw vraagt zich publiek te distantiëren van hun volk, wie hen opnieuw reduceert tot een politieke identiteit die zij moeten afleggen, herhaalt de logica van de jaren ’30. Er is geen verschil meer tussen de bureaucratische lafheid van Berlijn 1933 en de morele arrogantie van Gent 2025.

Genoeg

De boycot van Lahav Shani is geen detail en geen incident. Het is een lakmoesproef voor ons collectieve morele kompas. Willen we concertzalen waarin Joden hun identiteit moeten verloochenen om welkom te zijn? Willen we dat Vlaamse ministers, schepenen en burgemeesters bepalen dat Joodse artiesten enkel toegang krijgen als zij hun band met Israël publiek afzweren?

De antwoorden liggen niet bij Shani. Hij heeft niets verkeerd gedaan. De verantwoordelijkheid ligt bij Caroline Gennez, Astrid De Bruycker, Hafsa El Bazioui en Jan Briers — de politieke en institutionele medeplichtigen die in Vlaanderen een culturele boycot tegen Joden opnieuw salonfähig hebben gemaakt.

Marcel Kierszenbaum Opiniemaker