Lees eerst DEEL 1

Hoe het begon: Oude bekenden en verrassende pakjes (1)

Klik HIER

**

Na een week was er nog geen bericht en we begonnen nieuwsgierig te worden. De toestellen werden een voor een voorzichtig weer tevoorschijn gehaald en we begonnen aan het maken van vertalingen van de labels, de handboeken en het verder vinden van informatie erover. Op zulke momenten ben je blij dat er Proton VPN is, waarmee je de censuurtroepen van Grote Ursula en haar liefje Zuhalleke te slim kan af zijn. Zo kwamen we erachter dat het toestel 123 Volt als voeding nodig had en geen 220 V. Wij het internet op om tweedehands transfo’s te vinden. Als kind herinner me ik ze wel, het was een groen zwaar ding met aan elke kant twee gaatjes die als stopcontact zonder aarding dienden. Dat wij dat overleefd hebben… we hadden ze toen in huis omdat we nog toestellen hadden die op “de oude spanning” functioneerden. Twee dagen later hadden we beet, wij dat ding spoorslags in huis gehaald en de toestellen onder spanning gezet. Wel spannend. Wat ging dat met zich brengen…

Mijn ervaring en versleten kennis van draaggolven gebruikt voor communicatiedoeleinden vertelde me dat de zender maar bruikbaar geluid zou maken als er ook een antenne aan zou hangen. Maar ja, geen van de draden die in het pakket zat, zag er uit als iets dat op een antenne leek. Toch maar wat proberen. Eerst spanning erop en een aan/uit knop vinden. De vertaal machines lieten weten dat we naar “ВКЛ/ВЫК” moesten zoeken. De voorraad labels en stickers boven gehaald en de schakelaar labels overplakt. Een eerste succesje.

Inmiddels bracht het geniale brein van mijn echtgenote het idee aan om de oude antenne van de radio van bompa af te slopen en die te gebruiken. (“die staat al 40 jaar in de kelder zonder dat je er iets mee doet”) Die antenne dateert van rond WOII, dus een grotere kans op succes. Mijn schat weet goed dat ik al lang niets van dat soort spul naar het containerpark wil brengen. Dankjewel, lieve schat voor dat idee, die radio weet ik nog wel staan. Tien minuten later was die antenne af de radio gesloopt en die als middengolf frequentie draad aan het gaatje achterin gekoppeld, waarvan de leer der waarschijnlijkheid ons deed vermoeden dat het voor de antenne zou zijn.

Goed. Even wat logica toepassen. Spanning staat erop, knop staat aan, antenne zit erin. Nu naar een volumeknop voor het geluid zoeken. De vorm van de gestanste gaatjes in het achterpaneel deden immers denken dat er wel eens een speaker kon achter verscholen zitten. громкость was waar we moesten naar zoeken. Check!

Mijn voorspellende vermogens werkten blijkbaar uitstekend vandaag: het eerste geluid dat we hoorden was ruis en gekraak. De potmeter achter de volumeknop was waarschijnlijk in jàren niet gebruikt en de elektronica heeft zo haar wetten.

Wat nu? Waar zou dat ding naar luisteren? Welke frequenties kan het ontvangen? Allemaal vragen die waarschijnlijk beantwoord zouden worden als we de handboeken konden vertalen. En laat dàt nu net géén probleem zijn. Wij zijn fan van DeepL, als het goed is mag het ook gezegd worden. Ingescande beelden erin gooien en hop, een vertaalde tekst komt er uit. Dus even het apparaat aan de kant en de laptops erbij. Mooie klus voor ons twee om die bijbel leesbaar te krijgen.

Tijdens het scannen en omzetten viel ons oog op secties die verwezen naar bepaalde soorten microfoons en zenders. Blijkbaar devices die de KGB in de jaren van de koude oorlog overal in het ‘buitenland’ op strategische plekken plaatste, teneinde de vijand van toen af te luisteren.

Met een schok beseften we wat dit betekende. Als sommige van die micros-met-zender nog op hun plek zouden zitten, zouden die dan nog werken? En wat als die nu nog signalen zouden doorsturen? En wat als dat ook hier bij ons in België zou zijn? Je begrijpt dat deze ontdekking het enthousiasme waarmee we de teksten verder vertaalden enkel maar groter maakte.

De pagina’s met de frequenties en zendschema’s kwamen er aan. Het scannen vertraagde wat, mijn MSc brein wilde die toch wel eens met een nader lodderoog bekijken. Er is namelijk niets Russisch aan termen als Hz…. Wat intrigerend was, waren de woorden die in de laatste kolom van de frequentietabel stonden. Namen van steden. Bingo! Schat, we stoppen even met scannen, dit moet ik even uitproberen. De titels van de verschillende kolommen vonden we terug op labels op het apparaat, in de cellen in die kolommen stonden waarden die overeenkwamen met de schalen van de knoppen. Er schoot een vonk van de linkerhelft van mijn brein naar de rechterkant en gaf licht… Dàt is het. Deze tabel geeft de settings aan op het apparaat, waarmee je kon afstemmen op de zenders in die bepaalde steden. En zo zaten er wel twintig pagina’s met tabellen bij. Mijn lief uitte haar bezorgdheid, ze zag vuur uit mijn ogen komen en rook uit mijn oren..

Snel even het woord Antwerpen vertaald: “Антверпен”. Opzoeken gaf wel zes rijen in de tabellen. Knal zeg, zou dat betekenen dat de russen indertijd op zes plekken in Antwerpen afluisterapparatuur geplaatst zouden hebben? Proberen! Een voor een de waarde uit een van die kolommen overbrengen op de knoppen op de ontvanger bleek echter minder eenvoudig. Sommige knoppen waren niet meer te bewegen. Toch geprobeerd met beperkte settings met enkel ruis tot gevolg. Wel opvallend: een ander soort ruis. Dus het spelen met de knoppen had wel degelijk invloed.

Het vooruitzicht op mogelijk nog werkende zenders zowat overal in Europa gaf een extra boost aan onze scan-en-vertaal missie en met extra enthousiasme werd die klus voortgezet. En tussen de vele pagina’s door bestelde ik een grote bus Contact-60, kwestie van die apparaten aan de binnenkant eens een opfrissing te geven…

wordt vervolgd…

K. Bardoesjka