Tijdens een diner in Londen in 1903 ter voorbereiding van het miraculeuze huwelijk, de ‘ENTENTE CORDIALE’, vroeg de Britse minister van koloniën Joseph Chamberlain aan de Franse minister van buitenlandse zaken Théophile Delcassé: ‘Wil u iets verbazends doen?… Breng mij dan de Russen!’

De Britse bruidegom-in-spe wou er dus al meteen een triootje van maken… wat voor zijn aanstaande bruid hoegenaamd geen bezwaar bleek want die had de extra-bedgenoot al in de kast zitten! Delcassé had reeds in 1899 – na het Frans/Britse partijtje schaak van Fashoda – zijn intiemste verzuchting prijsgegeven: ‘Als Frankrijk, Rusland en Engeland zich toch maar eens konden verenigen tegen Duitsland’.

Verbazend, indeed, want de Brits/Russische relaties waren permafrost-Siberisch koud, maar ook het ongenood bezoek van Napoleon aan Moskou lag de moezjieks nog in ’t geheugen. Frisser op de lever lagen de Frans-Brits-Turkse oorlog op de Krim, de diplomatieke hulp van Parijs aan de Poolse opstand (1863) en de Britse steun aan de Turken tijdens de Balkanoorlog van 1877-1878. Britten en Russen stonden trouwens al jaren knarsetandend tegenover elkaar in Perzië en centraal Azië. Kwam daar bovenop de steun van Londen aan de Jappen tijdens de Russisch/Japanse oorlog van 1904-1905 (leningen, wapenleveringen en het sluiten van het Suezkanaal voor de Russische marine).Allemaal geen motieven om zich tongzoenend in Marianne’s omarming te verliezen en tevens langs achter gepakt te worden door John Bull… En toch! Het Duitse rijk daarentegen had nauwelijks overhoop gelegen met het tsarenrijk buiten wat middeleeuws getrek en geduw in het Baltikum en tijdens de 7-jarige oorlog die in feite krakeel was tussen Pruisen en Oostenrijk om Silezië (1756-1763).

Onderwijl waren de Duitse landen gedurende drie eeuwen – op vraag van Moskou/St.Petersburg – uitzendbureaus geworden van gekwalificeerde immigranten die fundamentele bijdragen leverden tot de ontwikkeling van hun gastland. Eind negentiende eeuw waren er zo’n twee miljoen Duitsers in Rusland gevestigd waar ze land in cultuur brachten en zelfs complete steden bouwden zoals Lemberg, Czernowitz, Dorpat of de Moskouse voorstad Nemetskaya Sloboda. Duitsers gingen hoge ambten bekleden en Duitse officieren organiseerden het Russische leger onder Peter de Grote. Zweden, Frankrijk en Polen waren trouwens altijd gemeenschappelijke vijanden geweest zowel van Rusland als van Duitsland.

Overigens circuleerde er bij de Romanovs Pruisisch bloed in de aderen, tsaar Nicolaas II en keizer Wilhelm II waren familie. Beiden sloten in 1902 een handelsverdrag af dat in 1904 nog voor 12 jaar werd hernieuwd. In dit jaar zorgde Duitsland voor de bunkering van de Russische Oostzeevloot die zich na een zelfmoordcruise van 6 maanden en 22 000 km te ruste ging leggen op de bodem van de Japanse zee. Rusland verloor in dat dolle avontuur al zijn bezittingen in China maar hield er wel een kanjer van een financiële kater aan over.

Er was echter een verdrag van 1887 dat de Duitse keizer in 1890 had verzuimd te hernieuwen: het ‘Herverzekeringsverdrag’ met Rusland. Een fataal verzuim want de Fransen waren er als de kippen bij geweest om het nog warme zitje in 1892 behoedzaam over te nemen.

De Russen zochten investeerders voor hun economie en de aanleg van de Trans-Siberische spoorweg (Russisch: Транссибирская магистраль). Berlijn had zijn marken groot nodig voor de eigen economie, de vlootbouw, investeringen in de kersverse koloniën en de spoorverbinding Berlijn-Bagdad (-Koeweit) doorheen Turkije… dé gezworen vijand van Rusland.

Voor Parijs gold nu ‘pappen en nathouden’ en er werd genereus gepapt met de spaarcenten van de Franse burgerij. Het opvrijen van de Russen leverde alras een Militair Akkoord op in 1894 dat specifiek gericht was tegen Duitsland… maar waarbij nochtans werd uitgegaan van een eventuele Oostenrijkse operatie in de Balkan! (20 jaar voor Sarajevo, helderziendheid?… of met voorbedachten rade?).

Wanneer dan in 1905 de krachtpatserij met de Jappen rampzalig afloopt blijft Rusland met een indrukwekkende schuldenlast aan Frankrijk vastgeklit zitten… dat was het ‘nathouden’.

Een ongeluk komt nooit alleen en tot overmaat van ramp was er in datzelfde jaar een pittige revolutie uitgebroken die zowat de algemene repetitie kan genoemd worden voor wat er in 1917 het tsarenrijk te wachten stond. De trans-Siberische spoorweg bewees in elk geval zijn nut voor de transporten van een stroom malcontenten, relschoppers en terroristen van diverse marxistische obediënties.

Voor al dat onheil moest natuurlijk iemand opdraaien en, toeval of niet, een groot aantal van de revolutionaire leiders waren Joden. Rusland had al een eeuwenlange traditie in het organiseren van Pogroms en het werd weer eens hoogtijd er eentje grootscheeps op touw te zetten. Veel Joden waren van Duitse herkomst, ‘Duitse Joden’ die zelfs een soort Duits spraken, het Jiddisch. Gefundenes Fressen dus om via een Identificatie tussen Joden en Duitsers Duitsland aan te wijzen als aanstoker van revolutionaire tendensen in Rusland.

Dit boetseren van het vijandbeeld gebeurde ook in Engeland en vooral in Frankrijk dat nog zwanger was van de Dreyfus-affaire (een Frans officier, Joods Elzasser – een Duitse (!) Jood dus – valselijk beschuldigd van spionage voor Duitsland). De haatpers beleefde formidabele hoogdagen!

Het Duits-Joodse identificatiespel duurde nog voort tijdens (en nà) W.O.I, zo greep er 1915 in alle grote steden van Engeland een soort Kristallnacht plaats waarbij de winkels van de ‘Aliens’ het doelwit waren… (een leuk onderwerp om jaarlijks op TV in herinnering te brengen).

Feit is dat veel Joden in het Reich danig geassimileerd waren en zich in eerste instantie als Duitser beschouwden. Hun rijke bijdragen aan de culturele en wetenschappelijke ontwikkeling van Duitsland zou in deze context kunnen geïllustreerd worden door Nobelprijswinnaar Fritz Haber, de uitvinder van het Duitse oorlogsgas in W.O.I.

Hoe dan ook, in 1907 werd het volmaakt gelukkige ‘mariage de raison’ plechtig ingezegend, de uitdeling van bruidsschatten inbegrepen. Moedertje Rusland ‘kreeg’ van John Bull Noord-Perzië als invloedszone. John ‘kreeg’ van zijn berin in ruil Afghanistan en koppelaarster Marianne ‘kreeg’ van haar beide partners Marokko (in 1911).

In de vestibule zat ondertussen een Italiaanse piccolo op een handvol zilverlingen te wachten die (ofschoon lid van de ‘Centralen’) stiekem met de Britten en Fransen had aangepapt. En daarvoor Libië en Rhodos in de wacht mocht slepen (1912), op de kap van Turkije. Alle stukken stonden nu strategisch opgesteld voor het grote feestvuurwerk.

‘De Centrale Machten’ waren compleet omsingeld. Van aan het Skagerrak en Frankrijk in het westen (de Britse Middellandse-Zeevloot was naar de Noordzee verlegd…). In het zuiden de Middelandse zee van Gibraltar tot Cyprus volledig in Brits/Frans (+Italiaanse) handen. Rusland in het oosten en het noorden (Baltische zeevloot).

Door wie, waar en wanneer zou het startschot gegeven worden?…

De Slavische drang naar de Middellandse Zee leidde in 1912-1913 weer tot oorlog in de Balkan (met ingrijpende grenscorrecties ten nadele van Turkije). Uitgerekend dáár kon de Duitse keizer oorlog missen als kiespijn gezien het Berlijn-Bagdad Spoorproject, en hij ging dus in hoogsteigen persoon bij Oostenrijk op de rem staan om de zaak niet te doen escaleren…

Sommigen dachten er echter anders over zoals de Russische grootvorst Nicolai tijdens zijn toast op het afscheidsdiner na de grote Franse militaire manoeuvres van 1912: ‘Ik drink op onze gemeenschappelijke overwinning in de toekomst! Tot weerziens in Berlijn!’

**

Illustratie: Trans-Siberische spoorweg (Russisch: Транссибирская магистраль)

**

Titel van dit artikel in het ‘tScheldt Archief: 1200 Hfd
Categorie: Hoofdartikel
Auteur: Hoofdredacteur (meldingen_dnOzzO19)

**