U kent ongetwijfeld Jon Snow nog? Dit populaire personage uit de succesreeks Game of Thrones over een bloederige strijd tussen families om de Ijzeren Troon in een fictieve magische wereld werd vertolkt door Kit Harington. Momenteel speelt deze acteur mee in een veelbesproken toneelstuk van de zwarte Amerikaanse auteur Jeremy O. Harris. ‘Slave Play’ is de woordspelige titel van de productie en valt niet enkel op doordat de befaamde acteur tijdens een stomende scene integraal uit de kleren gaat of door het thema over de psychisch-emotionele conflicten binnen drie gemengde koppels.

De problematische gekleurde/half gekleurde/blanke hetero en homopartners nemen deel aan een ‘antebellum sexual performance therapy’. Dit is een seksueel rollenspel op een fictieve plantage om de anhedonie (verminderde lust naar elkaar toe) waaraan de personages lijden door onevenwichtige machtsverdelingen binnen hun relatie, te verhelpen. In hoeverre de verre slavernij-achtergrond van de gekleurde figuren een relatie zodanig kan ondermijnen dat er therapie aan te pas moet komen laten we in het midden. De schrijver zat wellicht met een onontwarbare knoop in zijn gemoed of hij dikte een en ander aan voor het dramatisch effect of hij behoorde tot de Gutmensch-‘gemeenschap’.  Wie zal het zeggen? Het stuk won op Broadway uiteraard diverse grote theaterprijzen. Hoe dan ook: wat pas echt controverse opriep was dat er op bepaalde Black Out-avonden door de makers de voorkeur werd geuit voor slechts één huidskleur bij het publiek dat die avond de voorstelling bezocht.

Dus een zaal vol zwarte en bruine bezoekers met zo weinig mogelijk blanken. Het spel zat meteen op de wagen. De producenten verweerden zich tegen de kritiek door te stellen dat het enkel om twee avonden in een seizoenreeks gaat en ook dat blanken niet geweigerd worden, maar dat er gewoon een oproep plaatsvindt om op die avonden voorrang te geven aan een gekleurd publiek. Zo ontstaat een ‘aparte’ dynamiek in de reacties op het emotionele stuk, andere accenten worden op die avonden verschillend aangevoeld en bovendien ervaren de blanken in de zaal wat het betekent om ook eens tot een minderheid te behoren. De auteur en de acteurs voelen zich er zeer comfortbal bij, zo bleek uit interviews. Dat gold ook voor de Londense opvoeringen met Kit Harington en Olivia Washington (dochter van Denzel Washington).

Ach, het is gewoon een gimmick, sussen sommigen. Maak er geen punt van en beleef de inhoud, raden anderen dan weer aan. Toch blijft het artistieke wereldje worstelen met de identitaire kwestie. In die kringen wordt buitensporig veel aandacht besteed aan ras, meer dan buiten die bubbel. Weldenkenden die zich afvragen of bijvoorbeeld de zwarte serveerster in hun klasvolle kroeg zich niet onderdrukt voelt, zijn net degenen die zich tamelijk ongemakkelijk door het bestaan slepen. In een wereld die altijd al een complexe mengeling was van leed én levenslust, van inzet én uitbuiting, van compassie én wreedheid, kan enkel een inzicht tot zinvolle aanvaarding leiden. Een selectieve verontwaardiging over wiens voorouders welk onheil aanrichtten zorgt voor een eeuwige sliert aan wederzijdse verwijten. Hoe goed bedoeld ook, doet deze ophef het stuk ‘Slave Play’ uiteindelijk geen goed. Dat stuk met een blote Jon Snow waar geen blanken binnen mogen, dreigt de samenvatting te worden in menig oordeel.

Waar eindigt dit alles? In segregatie, net dat wat progressieve omwoelers beweren te bestrijden? Een zaal vol dwergen voor een filmvertoning van Sneeuwwitje?  Exclusief transgenders op het Eurovisie Songfestival? O ja, dat is nu al het geval. Meer zigeuners in het Vooruit-partijbureau? De rechter beraadt zich nog. Moslims in de werkplaatsen van de vrijmetselarij? Zo universeel broederlijk zijn die maçons nu ook weer niet. Enkel in de tijd beperkte werklozen die naar een voorstelling over armoede mogen gaan kijken?  Vermindert dit alles niet de lust om je naar het theater te reppen? Anhedonie, met een moeilijke en dus hoogstaande term om te zeggen dat je er echt geen goesting meer in hebt.