De Regimepers (4) – 'tScheldt

Is de Leeuw Van Vlaanderen een boek of een fictie? Zo’n beetje als het idee dat het Woord Vrij is?

Het Vrije Woord verscheen voor het eerst op 24 september 1940. Het was daarmee een van de vroege Nederlandstalige verzetsbladen in Vlaanderen. Het blad was gestencild met een oplage van 3.000 exemplaren. Een cijfer dat later steeg tot een gemiddelde oplage van 4.200. Het werd grotendeels in Antwerpen, Turnhout en Mechelen verspreid. De trotskistische oud-Spanjestrijder Camille Loots zorgde voor de verdeling in Brussel.  Het Vrije Woord was de spreekbuis van de door de verzekeringsagent Henri Mandel (zie foto) in Antwerpen opgerichte “onafhankelijk patriottische verzetsgroep ‘Vrank en Vrij’”. Ook diens echtgenote Rosa Mateles en diens beide jonge zonen Ernest en Michel behoorden tot de leden van het eerste uur. Het blad werd aanvankelijk gedrukt ten huize Mandel in Deurne. De familie was van Pools-Joodse afkomst en geassimileerd. Van twaalf personen groeide Vrank en Vrij uit tot 50 medewerkers einde 1940. Over heel de bezetting zouden een 100-tal mensen actief bij de groep betrokken zijn geweest.

In de Verenigde Staten van Amerika is er nagenoeg absolute persvrijheid; deze vrijheid vertaalt zich wel in een totaal gepolariseerde samenleving. Zo heb je wat Donald Trump noemt de ‘mainstream media’, dat zijn dus zijn tegenstanders (met aan kop CNN en de NYT) en anderzijds heb je Fox and Friends, dat zijn dus zijn voorstanders. Globaal gezien houden die mekaar min of meer in evenwicht.

Persvrijheid wordt in de Verenigde Staten van Amerika trouwens grondwettelijk gevrijwaard. Vrijheid van meningsuiting is het recht om te spreken, te schrijven en ideeën en meningen te delen zonder te worden gestraft door de regering. Het Eerste Amendement beschermt dit recht door het Congres te verbieden wetten te maken die de vrijheid van meningsuiting zouden beperken.

In China is er geen persvrijheid: artikel 35 van de Chinese grondwet stelt weliswaar dat burgers het recht hebben op persvrijheid in een “vrije omgeving” maar tegelijkertijd stipuleert artikel 51 dat het nationaal belang deze persvrijheid kan beperken. het is dus de communistische partij, die tevens het hoofd is van het Centrale propaganda departement, die het laatste woord heeft over deze persvrijheid.

En bij ons. Quo vadis Vrije Woord?

Naar welk systeem is Belgie – en bij uitbreiding de EU – op weg? Alhoewel het bijna 90 jaar geleden is dat Adolf Hitler in Duitsland aan de macht kwam en op een maand tijd alle democratische instanties omver wierp en een gewelddadige dictatuur installeerde is Europa gebiologeerd door deze gebeurtenissen. Dat is niet onbegrijpelijk want ze hebben een enorme impact gehad in het bijzonder op de miljoenen slachtoffers die gevallen zijn tijdens WOII en zeker op het lot van de joodse gemeenschap gestorven in de concentratiekampen. Er is inderdaad geen enkele gruwel denkbaar die de collectieve waanzin van het Duitse volk in de periode 1932-1945 benadert. Dat het plaats vond in een land dat zowel intellectueel als industrieel hoge toppen scheerde maakt alles nog moeilijker te behappen. Homo homini lupus, schreef Hobbes.

De gebeurtenissen in de jaren dertig hangen als een zwaard van Damocles boven Europa’s hoofd; intellectuelen allerhande staan klaar om ons daarop te wijzen. De ene al prominenter dan de andere. De broer van onze vroegere premier het Joenk – volgens Transparency International al jaren de grootse graaier in het Europees Parlement – is er één van. Op X gaat er geen dag voorbij of Dirk Verhofstadt waarschuwt voor de apocalypse. Hij vergeet daarbij handig dat de oorzaken van de anti-politiek vandaag meer te maken hebben met de totale dégoût van de bevolking voor de elite van poenpakkers in statuten allerhande waartoe ook hij behoort, dan met enige xenofobie.

Best niet met stenen gooien als je in een glazen huis woont Dirk. De belastingbetaler heeft U niet gevraagd om die burgermanifesten te schrijven – electorale rituelen waarin U de burger meer macht ging geven en waarvan niets maar dan ook werkelijk niets werd gerealiseerd – en daarmee de kloot te belazeren. Bij Hanna Arendt lezen we dat totalitarisme gevaarlijk, zeer gevaarlijk is. Van links en van rechts trouwens zoals ze terecht aantoont. En waarbij we ons ook deze waarschuwing herinneren: «La liberté d’opinion est une farce si l’information sur les faits n’est pas garantie et si ce ne sont pas les faits eux-mêmes qui font l’objet du débat.»

We gooien met permissie al uw waardeloos gebleken pamfletten bij de reclame van de Aldi en schoenen Torfs. Maar later meer over de relevantie van Hannah Arendt en het debat van vandaag.

Foto: Begin de jaren dertig steunde Henri Mandel het links zionisme en maakte hij deel uit van een steuncomité voor joodse arbeiders in Palestina. Op deze foto staat Henri geheel onderaan. David Ben-Gurion, de Israëlische premier in 1948, staat op de derde rij rechts met een medaille op zijn revers; Yitzhak Ben-Zvi, president van Israël in 1952, staat helemaal achteraan links en draagt een bril. (Collectie familie Mandel)

LEES OOK: