Proficiat aan alle standvastige burgemeesters, lokale verenigingen en Voorposters die de traditie van de echte Zwarte Piet hooghielden in Vlaanderen. Hun krachtig signaal voor het behoud van wat ons aan elkaar smeedt ging niet onopgemerkt voorbij. Meer mensen dan beleidsmakers en betweterige tweedehandsdenkers die op hun knieën liggen voor de modieuze zelfbeschimpingsdrift beseffen, hebben het intussen wel gehad met het nodeloos bekrassen van de kinderziel.

De goedheilige Nicolaas van de stad Patara in het toenmalige Lycië, een regio binnen het Romeinse Rijk met het Lycisch als eigen taal, werd in 260 of 270 geboren uit Grieks-christelijke ouders. Heiligen worden gevierd op hun sterfdag en die van Nicolaas was op 6 december 335 of 337. De meeste aan hem toegeschreven verhalen of mirakels zijn in de loop der tijden toegevoegd. Vast staat wel dat hij priester was en zijn oom opvolgde als bisschop van Myra. Ook dat hij waarschijnlijk deelnam aan het bepalende Concilie van Nicea in 325. Daar werd na verwarrende disputen vastgelegd dat de Heilige Drievuldigheid (God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest) een feit was en dus niet dat Jezus louter een mens was, hetgeen het arianisme (een belangrijke stroming binnen de kerk van die tijd) predikte. Nicolaas’ verzet tegen de visie van Arius droeg bij tot de latere legendevorming.

De eerste keer dat Nicolaas werd vermeld was in het handschrift ‘Praxis de Stratelatis’ uit de vijfde eeuw en later door de Duitse abt Godehardus van Hildesheim die in de elfde eeuw de bekendste legenden over de Sint neerschreef. De geschiedenis van Sint-Nicolaas is bijzonder gevarieerd en kent een grillig verloop. Al vrij bekend tijdens zijn leven werd hij pas na zijn dood uitermate populair. Uit devotie noemde men straten en pleinen naar hem, kerken werden aan hem gewijd en zijn graf werd een bedevaartsoord. Toen West-Europa werd gekerstend smolt de Germaanse god Wodan met zijn witte baard en zijn vliegende witte paard samen met Nicolaas als patroonheilige van de kinderen.

Zwarte Piet: racisme-riedel is fake.

De figuur van Zwarte Piet gaat terug op de universele boeman ‘de man met de zak’ die opduikt in zowel Vietnam als Honduras, Indië en Europa waar hij evolueerde tot helper van Sinterklaas. Piet is een mythische figuur die de duisternis van het ondermaanse inruilt voor het licht van het Heilige. De Piet-figuur heeft oorspronkelijk niets van doen met Afrikanen. De racisme-riedel is bijgevolg fake. Wodan werd volgens de spirituele overlevering steeds vergezeld van twee zwarte raven op zijn schouder die alles gade sloegen. Die capaciteit verwierf mettertijd ook Zwarte Piet. Onder meer als beschermheer van de oogst werd er aan Wodan geofferd aan de voet van de haard. De traditie kreeg gestalte. In de Middeleeuwen hield men Nicolaasmarkten waarop flink werd gevierd. De Sint was ook de beschermer van de ongehuwden. Wie een oogje had op een bepaalde knaap of deerne bood die een ‘speculaasvrijer’ aan (een koek in de vorm van een jongen of een meisje).

Tijdens de Reformatie kregen de protestanten het moeilijk met die ‘Roomse leugens’. Zelfs Maarten Luther vierde de Sintpret tot hij die op hogere leeftijd verketterde. Pas na een opstand en veel gemor bij Amsterdamse jeugdigen in 1663 werd de Sint met mondjesmaat weer toegelaten tot de huiselijke kring. Toch duurde het tot na de Franse Revolutie vooraleer de tradities weer volop vanonder het stof verschenen. In Amerika brachten de Europese immigranten de traditie mee en koppelden de gulle Kerstman aan de Heilige kindervriend Nicolaas. Zo ontstond Santa Claus die via Hollywood en de Coca Cola Company tot een commercialisering van het religieus-pedagogische verhaal verwerd.

We putten deze inzichten uit het aangenaam geschreven en een massa informatie bevattende boek ‘De Sint en zijn knecht, wie zijn ze echt?’ van Wim Vangheluwe uit 2021 (een Doorbraak-uitgave). Hij gaat dieper in op de verschillen in diverse vieringen, de rol van het spel, de symbolen van mijter en staf, de controverses en het belang van tradities. Dit alles in de hoop dat het magische Sintfeest niet zou verdampen. Niet alleen voor de vreugde bij de verwachtingsvolle kinderen, maar ook voor ‘de grote mensen’. Deze scheut bezinning konden we op geen beter moment beleven. Met het Joelfeest en Kerstmis voor de deur toch best even blijven genieten van de Magische Man van Myra.

**

Schilderij: St. Nicolas hakt een boom om waarin demonen wonen, Paolo De Matteis, ca. 1727

**