Waarom is het zo moeilijk om op de Vlaamse zenders een boekenprogramma te produceren? Ofwel moeten de auteurs ter amusement van de bij voorbaat verveelde kijker door een hoepel springen of ze moeten een politiek mededogen kant en klaar op de tong hebben liggen of er wordt tenminste van hen verwacht dat ze hun geremde anale fase in geuren en kleuren toelichten. Daar zit niemand op te wachten en dus wordt de bladzijde van de niet geslaagde boekenshow maar vlug omgeslagen.

In de Late Middeleeuwen -dat is in televisieland alles van meer dan veertig jaar geleden- mocht Frans Boenders zaliger op de openbare omroep de pretentieuze filosoof komen spelen in zijn programma ‘Fundamenten’. Eens de muffe korst verteerd hebbende kreeg je als meerwaardezoeker echter een verbijsterend inhoudelijk gesprek met de grote denkers van het moment voorgeschoteld. Het ging er iets misschien minder olijk aan toe dan in ‘Alleen Elvis blijft bestaan’ met de enthousiasteling Thomas Vanderveken, maar het bijtgrage verworven inzicht kende toen wel geen vervaldatum.

Op de Franse tv was er het legendarische live programma Apostrophes met Bernard Pivot (87) dat heerlijk te lang duurde voor mensen die niet verplicht naar bed hoefden. Op zijn Frans in de richting van de horizon lullen over de boekenoogst was fenomenaal kwalitatief. Op de Nederlandse tv was tot voor kort het op zaterdag in prime time uitgezonden ‘Hier zijn de Van Rossems’ te bewonderen. Daarin bezoeken drie mopperende ouderlingen -mét een culturele bagage die op een hedendaagse luchthaven niet meer versjouwd wordt- wekelijks een stad en verhelderen wetenswaardigheden die u niet had willen missen. Wist u bijvoorbeeld dat het museum van Zierikzee ‘schandstenen’ tentoon stelt? Die dienden om kissebissende vrouwspersonen te straffen. Met twee stenen van elk dertien kilo en een ketting van twee kilo rond de nek moesten de voor kwaadwilligheid gestraften zich op bepaalde tijdstippen door de stad voortslepen, bespuugd en gehoond. Kunsthistorica Sis (recent overleden), architectuurhistoricus Vincent en historicus/Amerikakenner Maarten (het enfant terrible van de talkshows) kibbelden en kletsten op zulk authentieke wijze dat de format een knaller werd.

Op de BBC genoten we onlangs alweer van ‘Between the covers’ met de speelse slimmerik Sara Cox. Op gemoedelijke wijze vraagt ze aan vier gasten iets over hun favoriete boek te onthullen en verder heeft iedereen die week twee geselecteerde romans kunnen verwerken. Het leesplezier spat van het scherm met de nodige leerrijke anekdotes, onvergetelijke citaten en een hapklare synopsis. Ook het geworstel met sommige personages of passages hoort erbij. Geen enkele seconde treedt oeverloos gezwam op. De gasten zijn gemotiveerde lezers of zijn het geworden. Eerlijkheid over gekochte maar nooit gelezen werken of over minder begrepen bedoelingen zijn nimmer taboe. En ja, er kan ook een beet gelachen worden. Onze boekenhitparade is dankzij dit tv-pareltje al regelmatig fors geschud en zo hoort het.

Tijdens de babbel over de bekroonde magische-realistische roman ‘The Night Tiger’ van Yangsze Choo over een familie in het Maleisië van de jaren dertig belandde het gesprek bij Engelse vormen van bijgeloof. Waarom mocht je nooit nieuwe schoenen op de tafel plaatsen? Omdat een veroordeelde steeds werd opgehangen met een nieuw paar schoenen alvorens de plank onder zijn voeten weg klapte. In een tijd dat men op Britse universiteiten zijn tijd verkwist met het aanvallen van de Engelse taal omdat die een ‘blanke hegemonie’ zou uitdrukken, veroordeelde de niet-blanke historicus Zareer Masani deze ‘woke brainwashing’, zo lezen we via PAL NWS in The Daily Mail. Het is met programma’s zoals ‘Between the covers’ dat de liefde voor literatuur zoals die is en niet zoals die zou moeten zijn, dat de kijker een ongekleurde smaak in kleurrijke boeken leert ontwikkelen. Wanneer probeert de VRT het nog eens om boodschappenvrij vertelplezier publiek te delen?

**

Foto: Boekenprogramma Apostrophes met Bernard Pivot

**

STEUN ‘TSCHELDT

**