Wie tijdens de donkere dagen alles is blijven lezen wat lost en vast zit, kan er niet om heen. Over de partijgrenzen, over noord en zuid in dit land, rijpen de geesten om – eindelijk – met studiewerk en discreet overleg te beginnen om het dysfunctionele, loodzwaar belaste maar inefficiënte Belgische model op de schop te nemen. ‘België moet eindelijk een volwassen federale staat worden’, zegt PS-voorzitter Paul Magnette.

Er staat nog meer lezenswaard in het gesprek dat de gratis bakkerskrant ‘De Zondag’ (27122020) met de even doortastende als innemende PS-voorzitter had. ‘Want dat is het probleem van ons land: dat alle bevoegdheden verdeeld zitten. We moeten dat eens grondig herbekijken en dat mag wat mij betreft in twee richtingen.’

Scheldewier en glasvezel

In mensentaal: wat doen we in België nog samen en wat organiseren we in België beter op het niveau van de deelstaten en gemeenschappen. De coronapandemie en de rommelige beheersing ervan heeft elke televisiekijker duidelijk gemaakt dat zes (!) opeenvolgende staatshervormingen niet hebben gebracht wat van een staatshervorming mag en moet worden verwacht. Op tal van persconferenties en crisismomenten telde de argeloze kijker van het journaal negen (!) Belgische, Vlaamse, Waalse, Franstalige en Duitstalige excellenties die het monster covid terug in de met stikstof gevulde kooi moeten krijgen, liefst met een dodelijke injectiespuit in de bovenarm.

Dat de regionalistische krachten in de schoot van de PS sterker lijken te worden, is voor Vlaanderen een hoopvol signaal. Elio Di Rupo, voorganger van Magnette, struikelde net niet over zijn vlinderdas wanneer hij niet anders kon dan het over de N-VA en haar voorzitter Bart De Wever te hebben. Magnette en De Wever zijn dichter naar elkaar toegegroeid. Hun beider poging om rond de as N-VA/PS een coalitie te bouwen is door Belgicistische, partijpolitieke, liberale en groene kuiperijen in de orkestbak van de Vivaldi-operette getorpedeerd. Maar de even prille als vastberaden met scheldewier en glasvezel uit Charleroi gevlochten startkabel De Wever-Magnette is niet stuk.

Performante overheid

De prijs voor het meest verrassende interview van het voorbije jaar 2020 wordt door ’t Scheldt uitgereikt aan de heer André Alen, afscheidnemend voorzitter van het Grondwettelijk Hof. André Alen is bij het grote publiek niet zo bekend als Will Tura of Adamo. Maar hij is zonder fout één van de meest invloedrijke ‘powers that be’. Dat deze briljante jurist en topcabinetard (o.a. Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene) aan het einde van zijn professionele loopbaan pleit voor het spoedig invullen van grondwetsartikel 35 is Groot Nieuws. Met artikel 35 wordt mogelijk gemaakt dat – in de duidelijke taal van Alen – ‘Zo veel mogelijk bevoegdheden moeten naar de deelstaten. Alleen wat echt niet anders kan blijft nog federaal. Anders krijgen we nooit homogene bevoegdheidspakketten en dus: een performante overheid.’ (Knack 23122020)

Een stevige voorzet die kan tellen. Moet in Vlaamse kringen op luid gejuich worden onthaald en rondgebazuind. Dat er aan elk Vlaams dossier een federaal randje en aan elk federaal dossier een gewestelijk/gemeenschapsrandje zit, dwarsboomt elk helder en doortastend beleid, op maat van de specifieke noden en eigenheden van de regio’s geschreven. Mobiliteit, gezondheidszorg, tewerkstelling, werkloosheid, bedrijfsleven, onderwijs of wat dan ook: het zuiden en het noorden in dit land verschillen qua sociaaleconomische textuur zo veel van elkaar dat quasi elke federale, Belgische ingreep een slag in het water is. Eén concreet voorbeeld. Vlaanderen is goed voor 83 procent van de export in dit land. Wallonië voor 17 procent, merendeels wapens overigens. Hoezo exportbeleid? Hoezo verdeelsleutel toegevoegde waarde? Deze en honderden andere regionaal gekleurde verschillen schreeuwen om een andere aanpak dan een unitair Belgische. Voor de goede verstaander voegt André Alen daar een paar dagen later in De Standaard (26122020) aan toe: ‘We moeten eindelijk eens tot een definitieve opbouw van België komen’.

Veelkoppige draak

Had dat dan eerder gezegd! Het stoort geen klein beetje dat lieden met een lange staat van dienst wachten tot ze gepensioneerd of onder de pannen zijn om hun gedacht over de toekomst van het dysfunctionele, Belgische, veelkoppige drakenmonster te zeggen. Christendemocraat Kris Peeters (achtereenvolgens Unizo-voorzitter, Vlaams minister-president, federaal vicepremier, federaal minister en door het ijs gezakt kandidaat-burgemeester Antwerpen) in De Tijd (02012021): ‘De politieke moed zal moeten worden opgebracht om een gesprek tussen de gemeenschappen te beginnen op basis van grondwetsartikel 35, waarbij de deelstaten afspreken wat ze federaal nog samen doen.’

Dat mag niet ten koste gaan van het economisch herstel, voegt de vicevoorzitter van de Europese Investeringsbank – uitbolbaantje – er nog aan toe. Daar gaat het net om! Een economisch herstel met als handleiding een versnipperd relanceplan à la Belge is gedoemd om te mislukken, weet ook VOKA-voorzitter Wouter De Geest (De Standaard 04012021). Premier Alexander De Croo: ‘Vroeger werd de staatshervorming in achterafkamertjes besloten. Wat kwam daaruit? Dikwijls een ezel met vijf poten.’ (De Zondag 03012021)

Vooruit met de geit! Alleen de MR van de Belgische onderbroek Bouchez, de groene krakende tandem Almaci-Nollet en de hardleerse maoïsten Hedebouw-Mertens hebben het veelbelovende perspectief van grondwetsartikel 35 nog niet begrepen. Laat ze langszij. Geen Vlaming zal er een traan om laten.

***