Het boek ‘Caste: the lies that divide us’ van Isabel Wilkerson wordt door de culturele elite als hét non-fictionwerk van 2020 bejubeld. In dit geval is het wel degelijk terecht om van een Amerikaanse klassieker te reppen. De VS wordt daarin gekarakteriseerd als een kastensamenleving, bijna zoals in India. Generaties zwarten erfden elkaars armoede, aanvankelijk als slaaf, dan als ex-slaaf zonder grond of geld, vervolgens als vrije vogel maar met economisch geknipte vleugels en uiteindelijk als zwarte middenklasser met burgerrechten doch zonder evenwaardige bejegening. Een blanke uit de onderklasse kan immers nog steeds als troost neerkijken op een zwarte, zelfs al doet die het maatschappelijk beter. Wie dit boek laat inzinken kan niet anders dan een brede kijk ontwikkelen op een strijd die uitzichtloos lijkt te zullen blijven. Het Europees opgestoken vingertje naar wie dan de goeden en wie de slechten zijn getuigt van een simplisme dat eerder in een western thuishoort.

Mensen die zich blindstaren op de gewapende Amerikaanse rechtse milities die zich na Trumps overwinningsnederlaag wel eens zouden kunnen uitleven, moeten de verkrampte nek ook een keer naar links wenden. De instellingen zullen opnieuw worden ingevuld door systeembevestigende en intellectuele modes achterna hollende beroepspolitici die spreken in de naam van het volk waar ze ver vandaan staan. Het cliché luidt: een links iemand gelooft in het goede tot het slechte bewezen is; een rechts iemand ervaart het slechte maar hoopt dat het goede nog komt. Links vraagt altijd: ‘Ken jij iemand persoonlijk die nare dingen verricht?’. Rechts vraagt waarom je niet toegeeft zo iemand te kennen.

De wederzijdse afkeer van bevolkingsgroepen voor elkaar ligt voorbij een moreel oordeel. Acceptatie van een verleden en tegelijk een erkenning van elkaars ongenoegen vormen de enige psychologische sleutels op een samenleving die steviger en steviger op slot raakt. Een linkse activistische stroming die een erfgoed verwerpt of die alle middelen geoorloofd acht in het behalen van het gelijk, moet dit proces beseffen. Indien niet, veroordeelt ze zich als beweging tot een achtergrondrol. Zo zullen de geëngageerde voortrekkers mettertijd ontsteld vaststellen dat de verwende blanke antifa-jongeren, die uit zijn op street credibility, na een poos verveeld afhaken. Net zomin zijn de plunderende bonusbetogers blijvers. Maar hoe zit het met de door CNN bejubelde verkozen activisten?

Enerzijds lijkt de Democratische Alexandria Ocasio-Cortez (31), die met steun van de Black Lives Matter-groepering 2 jaar geleden in het Huis van Afgevaardigden werd gestemd voor de staat New York zich te realiseren hoe de machtshefbomen te bedienen. Anderzijds is ze met haar jeugdig latina-vuur een boegbeeld van ‘links-in-verzet’ al enkele keren uit de bocht gegaan met haar misplaatst cancel culture-programma dat onder meer tot de verwijdering van een Pater Damiaanstandbeeld in het Congres leidde. Na Bidens mediazege was ze er als de kippen bij om in The New York Times te klagen over het vijandbeeld dat men binnen de Democratische partij van haar schetste. Waarom dekte ze zich in? Volgens de pers heeft men haar niet echt meer nodig. ‘Misschien stap ik wel uit de politiek’, opperde ze recent in The New York Times. Niet dus.

De nogal on-Amerikaanse sociaaldemocratische visie van Ocasio-Cortez (die ooit meewerkte aan de campagne van Bernie Sanders) mag trouwens zeker verwoord worden: Ocasio-Cortez komt uit een eenoudergezin in de Bronx en weet waarover ze spreekt als het over structurele ellende gaat. Haar botsing met de bevoorrechte partijtop die buiten hun salons weinig met de werkende Amerikaan te maken hebben, siert haar. De vraag is nu wat links vermag. The People’s Party (ook wel The Populist Party genoemd of gewoon The Populists) ontstond eind 19de eeuw als een links georiënteerde plattelandspartij die het wel gehad had met de Washington-elite. Hoort de top in 2020 de basis?

Door academica Elizabeth Warren van Zuur Links en socialist Bernie Sanders uit vermogend Vermont op te nemen in zijn regering hoopt Biden de gevarieerde partijfilialen te kunnen bevoorraden. De activistische afdeling zal zich dan wel koest houden, vermoedt de Democratische top. Wat eigenlijk het gevaarlijkst is haalt zelden de voorpagina. Het was dan een opluchting te zien dat de cover van De Groene Amsterdammer van deze week kopte: ‘Hoe de vrijheid van meningsuiting onder druk staat door radicale moslims en progressief links’.

Dit onafhankelijk weekblad is het oudste onafhankelijk tijdschrift van Nederland (sinds 1877!) en bevat keer op keer een ijzersterke mix van onderzoeksjournalistiek, culturele beschouwingen en maatschappelijke inzichten. Een brede kijk vanuit een progressief getinte oriëntatie zorgt al sinds het ontstaan voor een kritische journalistiek die geen verandering nastreeft om in de mode te zijn, maar om wantoestanden waar dan ook aan de kaak te stellen en tegelijk heerlijk enthousiast te rapporteren over wat intellectueel verrijkend is. Het is niet voor niets dat deze titel op de cover is beland. Het blad geeft weer wat een aantal denkers al langer verontrust, namelijk dat een versmachten van de vrije meningsuiting wordt gevoed door een verkeerd begrepen idealisme. De drang tot ‘het goede willen doen’ versmalt zich tot een tunnelvisie waarvoor alles moet wijken, zeker wanneer mensen en meningen ‘verdacht’ worden.

De politieke correctheid die in de jaren 80 is komen aanwaaien vanuit Amerika bereikt een pijnlijke piek met de Black Lives Matter die vanuit het hoger geschetst perspectief een bestaansreden heeft maar met teveel ontsporende elementen in haar rangen om op het juiste spoor van het debat te blijven. Ook de cancel culture met de communistisch aanvoelende zelfcensuur treedt buiten haar oevers. Los van hun eigen historiek, hun persoonlijke pijn en hun ideologische ontgoochelingen worden de rechtse kiezers radicaler door deze evolutie. Van de weeromstuit worden de linkse kiezers meer activistisch. Met een Alexandria Ocasio-Cortez die constant de megafoon hanteert, zal Biden zijn koers moeten stabiliseren. Zijn vermolmde kerstmanimago kan daarbij helpen. Zijn lading ervaring is een voordeel én een nadeel. Gladstrijken mag niet te glad worden. Persoonlijk vinden wij deze uitholling van de vrije meningsuiting gevaarlijker dan een leugentje van Trump hier en daar (oké, we geven het grif toe: het waren er minstens zo’n 20.000 zoals de teller recent aangaf).

Tenslotte deze treurige werkelijkheid. In datzelfde nummer van De Groene Amsterdammer staat een onthutsend artikel over Tatiana Mukanire die zich inzet voor slachtoffers van seksueel geweld in de Democratische Republiek Congo. In dat land worden per uur 48 vrouwen verkracht. Patiënten komen binnen in het ziekenhuis met opengereten onderlijven en gescheurde baarmoeders en dan hebben we het nog niet eens over vijfjarige kinderen die tijdens een groepsverkrachting voor het leven zijn verwoest. Dit speelt zich allemaal af tegen een achtergrond van een harteloze grondstoffen-business waar de 84 miljoen Congolezen niets aan overhouden, behalve een mensonterende ellende. Hun uitbuiting om het Westen en China de basismaterialen voor elektrische wagens en smartphones te leveren is stuitend. Waar zitten de ecologisten? Waarom zwijgen de activisten? Wat doet Black Lives Matter? Zouden die niet beter naar Congo trekken om de ‘zwart tegen zwart’-miserie ter plaatse te stelpen? Een beeld van zijn sokkel sleuren op een plein in het comfortabele Westen is wellicht net iets makkelijker. Net zoals het makkelijk is om een grootmacht met slogans te willen ‘verbinden’. De slavernij bestaat in het heden wereldwijd nog steeds onbestreden en dus blijft het verleden als weerloze vijand over die zonder veel daden kan verslagen worden. Dure woorden volstaan.

**

Foto: ‘Good for nothin’ Joe’ was een hit in 1941 voor The Charlie Barnet Orchestra met als soliste de onnavolgbare Lena Horne (midden op foto). Zij vertolkte ook het onsterfelijke titelnummer in the all-star musical ‘Stormy Weather’ uit 1943. Topniveau van zwarte artiesten die de storm des tijds overleefden.

***