In het belastinggebouw aan de Zuiderpoort in Gent is er voor de bezoekers een koffiehoekje met een automaat. Wie daar een koffie met een bankkaart betaalt, krijgt een aanrekening uit Nederland. Ik heb het niet nagekeken maar ik neem aan dat er Belgische btw afgedragen wordt op mijn cappuccino. Het gaat over ‘leveringen in België’ en dat zou duidelijk moeten zijn. Hetzelfde verhaal met onze parkeergarage. Ik denk dat die vanuit het buitenland beheerd wordt. Als je op de helpknop drukt, krijg je een Hollands klinkende stem aan het apparaat. Die opent dan de bareel, misschien vanuit Boulogne-Billancourt, of wie weet wel vanuit Bombay. De kans is groot dat onze ‘koffiemadam’ en onze ‘parkeerwachter’ niet meer in België werken en dus hier ook geen sociale bijdragen of loonbelasting betalen…

Je zou zeggen dat het consumeren van een koffie of het binnenrijden van een parkeergarage toch gewone binnenlandse kwesties zijn. Maar neen, zelfs dat wordt het voorwerp van internationale fiscaliteit. Ik kende vroeger één café waarvan je niet wist of het Nederlands of Belgisch was; de grens tussen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog liep er dwars doorheen. Waar die belasting  betaalden? Misschien aan de beide kanten een beetje. Wat toen een uitzondering was, wordt door de voortschrijdende globalisering de algemene regel. Al in hun eerste artikelen gebruiken zowel het Wetboek van de Inkomstenbelastingen als het BTW Wetboek het woord ‘binnenland’. Daar dachten wij vroeger weinig bij na want dat leek vanzelfsprekend. Maar naarmate die grens tussen binnenland en buitenland vervaagt, wordt het des te noodzakelijker voor de fiscus om te kijken waar de grenzen liggen. Voor de erfbelasting zijn er nu zelfs binnenlandse grenzen. Het Vlaamse successierecht is verschuldigd als de erflater zijn fiscale woonplaats in het Vlaams gewest had.

Wat dan als een Gentenaar zijn adres had op zijn buitenverblijf in de Ardennen? Wat met de Belgen met een adres in Luxemburg of Monaco bijvoorbeeld? Kan de Belgische justitie die, of hun erfgenamen, dan nog vervolgen voor witwassen?

Tientallen gelukkige bezitters van een niet onaardige som op een rekening bij de HSBC Bank in Genève zijn gauw naar Israël verhuisd. Ga er maar achteraan. Er dreigt nogal wat aan onze binnenlandse greep te ontsnappen. Met machtiging van de politierechter van Aalst bezocht de BBI in de zomer van vorig jaar een woning waar niemand ingeschreven was. De villa was eigendom van een vennootschap met zetel op dat adres en de laatste bewoner had zich vijftien jaar geleden al in Luxemburg gedomicilieerd. Dezelfde dag bezocht een ander team van de BBI een bedrijfsrevisorenkantoor in de buurt dat de naam draagt van deze ‘Luxemburger’. Zij waren vooral geïnteresseerd in de map ‘dossiers Luxemburg’. Deze acties werden in openbare zitting van de fiscale rechtbank van Gent betwist (daarom kan ik er over schrijven). De actie was naar verluidt onnodig en buitenproportioneel, de politierechter, mevr. Mireille Schreurs, had de toestemming zonder noodzaak gegeven en de controleurs hadden de privacy van de bewoners – ik bedoel: degenen die er verbleven – verstoord. Het vonnis van de fiscale rechter wordt verwacht de dag dat dit stuk verschijnt (daarom is dit een ‘primeur’; het moet niet altijd de frontpagina van een krant zijn). De kans bestaat evenwel dat de rechtbank het oordeel van het Grondwettelijk Hof afwacht. In een eerdere zaak heeft dezelfde rechtbank aan het Hof een prejudiciële vraag voorgelegd over de verzoenbaarheid van zulke actieve visitaties met de Grondwet. Alweer wachten.

Het is altijd een beetje gevoelig te kijken wie waar slaapt, en zeker ook wie met wie de slaapkamer deelt. De rechtbank van Brussel besliste dat twee in Monaco ingeschreven Belgen feitelijk in België woonden, en maakte daarbij onder andere de volgende uit het leven gegrepen vaststelling: ‘In de kleerkasten steken een hele hoop hemden, maatpakken en dassen van V., evenals schoenen, ondergoed en kousen’. Naast allerlei aanwezige documenten wezen ook de aanwezige huisdieren op een vaste woonplaats. Samengevat: ‘je thuis is waar je hart ligt’ maar dat kunnen we niet zien en dus kijken we waar je onderbroeken en je papieren liggen en waar je kat zit. We hebben ook al eens foto’s genomen van kippen op een officieel ‘onbewoond’ erf om te bewijzen: ‘hier wonen mensen’. Wat er ook van zij, net nu de grenzen verdwijnen, is er meer noodzaak om te kijken naar de plaats waar mensen hun hoofdverblijf hebben, waar een activiteit plaatsvindt of waar de werkelijke leiding van een vennootschap zit.

**

De auteur is gewestelijk directeur van de BBI

Illustratie: portret Karel Anthonissen

Dit artikel verscheen ook in Trends.

**

Titel in ‘tScheldt archief: 1280 Hfd Karel A