Luk van Biesen en Carina van Cauter van 0pen Vld  hebben een wetsvoorstel ingediend om de ‘vrije‘ toegang van de belastingcontroleur in een bedrijf aan banden te leggen. Het is nochtans een oude regel uit 1822. In dat jaar, nog onder koning Willem, schreef een wet voor dat de toegang voor de Douane tot bedrijven ‘onbelemmerd zal moeten wezen’.

Die Nederlandse wet gebruikte toen al het woord ‘visitatie’, in het Frans – vreemd genoeg – ‘visite’. Later werden gelijkluidende bepalingen opgenomen in de andere fiscale wetboeken, die spreken over ‘vrije toegang verlenen’, ‘vrije toegang eisen’, ‘vrij binnentreden’, ‘toelaten de in kas zijnde gelden te controleren’, ‘bergplaatsen onderzoeken’, enz….

Dezelfde wet van 1822 is in Nederland terug te vinden in de Algemene Bestuurswet die zegt dat elke (ambtelijke) toezichthouder bevoegd is elke plaats te betreden met uitzondering van een woning, en zo nodig met behulp van de sterke arm.

In mijn 37-jarige praktijk heb ik die sterke arm van de Politie nooit meegenomen. Ik heb wel de visitatie van betekenis zien veranderen. Er mag, op enkele strikte uitzonderingen na, nog altijd niets meegenomen tegen de wil van de betrokkene. Vroeger moest dan alles met de hand genoteerd worden, het zogenaamde proces-verbaal. Ik kan niet zo snel schrijven, en daarom nam ik al eens een fototoestel mee, en toen eindelijk de kopieerapparaten eraan kwamen, kon een koffer vol inlichtingen meegenomen worden (ik had maar een kleine auto). Tegenwoordig transfereert de BBI terabytes met een muisklik: miljoenen en miljoenen pagina’s.

Het Hof van Beroep van Gent gaf ons op 13 januari 2015 nog gelijk in twee zogenaamde visitaties, één bij een bedrijf waar de hele boekhouding gekopieerd werd, en één – met machtiging van de politierechter – bij iemand die van thuis uit aan internethandel deed.

Niet alleen de belastingcontroleur kan nu massaal gegevens kopiëren. Als Hervé Falciani bij HSBC in Genève massaal – maar illegaal – kopieert, vinden velen dat geweldig. Als wij dat – legaal – doen in Gent of omstreken, dan moet dringend de wet aangepast worden. Het kan toch niet zijn dat de controleur op één dag zoveel kan overschrijven als vroeger in honderd jaar! HSBC-leaks, ja graag, Optima-leaks, liever niet.

De mensen moeten niet permanent bewaakt worden in hun dagelijkse leven.

Versta me niet verkeerd. Ik ben de eerste om te zeggen dat alle consumentengegevens beter moeten beschermd worden, min of meer zoals dat nu met bankgegevens nog gebeurt. Het zou goed zijn dat de overblijvende beperkingen op bankinformatie uitgebreid worden naar al de rest: ons koopgedrag in grootwarenhuizen, onze vakantiereizen, betalingen met kredietkaarten, verzekeringen, rekeningen van water, gas, elektriciteit, telefoon.

De fiscus moet dat allemaal niet voor miljoenen mensen gaan bijhouden. De mensen moeten niet permanent bewaakt worden in hun dagelijkse leven. En uitzonderingen op die regel moeten verantwoord zijn, bijvoorbeeld om zwart geld in het buitenland te vinden.

Op tien miljoen Belgen onderzoekt de BBI jaarlijks een duizendtal dossiers. De kans is dus erg klein dat u daar bij bent. Maar met wat nu met de wereldwijde opheffing van het bankgeheim gaat bovendrijven, zou de ‘opnamecapaciteit’ moeten verveelvoudigd worden.

Nu even iets geheel anders. In géén enkel geval vind ik dat mensen in hun dagelijkse bezigheden mogen verschalkt worden door nepcontroleurs. En dat is nu precies wat sommigen willen met de zogenaamde praktijktests. Zelfs Bart Somers van Open Vld pleitte ervoor (De Zevende Dag, 1 maart 2015).

Stel je eens voor dat de BBI verificateurs op restaurant zou sturen met de boodschap dat een bonnetje niet nodig is, dat zich valse kandidaat-kopers zouden aandienen om te zien of de makelaar niets in het zwart vraagt, undercover-sollicitanten die uittesten of de werkgever geen zwarte overuren betaalt, of valse beleggers die nagaan of de bank geen foute beleggings- of witwasconstructies voorstelt. Het zou onbegrijpelijk zijn dat zoiets gebeurt om fraudeurs of witwassers te pakken, maar het is ook onbegrijpelijk dat zoiets voorgesteld wordt om mensen op zogenaamde discriminatie te betrappen. Het gaat hier om een elementair vertrouwen in de samenleving. Weten dat de overheid niet zomaar achter je rug je persoonlijke gegevens zit bij te houden, is één zaak.

Maar weten dat de vriendelijke man of vrouw aan de deur of aan de telefoon geen undercoveragent is die je in de val wil lokken, daarop zou geen uitzondering mogen geduld worden. Dat is echt niet het soort visite dat een mens verwacht.

**

Illustratie: portret Karel Anthonissen
Karel Anthonissen is een voormalig Belgisch belastingambtenaar en gewestelijk directeur van de Bijzondere Belastinginspectie
Titel van dit artikel in ‘tScheldt Archief: 1183 Hfd – ACTUEEL

**