In de nacht van 10 op 11 april 1934 werden uit de Gentse Sint-Baafskathedraal twee panelen van het Lam Gods van Jan en Hubert van Eyck gestolen. Het paneel van St. Jan de Doper werd snel teruggevonden maar dat van de Rechtvaardige Rechters is na tachtig jaar nog altijd niet terecht.

Ik zou mij op glad ijs begeven als ik deze zaak strafrechtelijk en burgerrechtelijk probeer te benaderen. Ik doe het dus in vraagvorm. De strafvordering voor diefstal is zeker vervallen door verjaring en door het overlijden van de dader. Maar wat met de heling?

In Frankrijk zouden alle opeenvolgende bezitters strafbaar blijven voor heling. In België daarentegen zou de heling kunnen verjaren na vijf jaar volgend op de ‘ontvangst’ of de ‘bezitname’.

Dat betekent dat iemand het schilderij op dit ogenblik in bezit zou kunnen hebben zonder nog strafbaar te zijn. De vraag is of die bezitter er dan ook echt eigenaar van kan worden. Is hier met andere woorden zoiets mogelijk als een verkrijgende verjaring na tien-twintig-dertig jaar?

Maar als dat zo is, moest het waardevolle kunstwerk intussen dan niet ergens ‘teruggevonden’ zijn in een aangifte van de successierechten?

Kijk eens aan: zo wil ik het graag horen.

Als er geen strafbare diefstal meer is, en misschien zelfs geen heling, dan is er toch altijd nog fraude. Daarmee boven water willen komen, zou dan weer witwassen zijn, en dat is sinds het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw ook strafbaar.

Het is dus niet zo gemakkelijk een duister verleden te onthullen: al die strafbare misdrijven en dan nog de publieke schande erbovenop.

Toch is er een goede oplossing en die heet ‘restitutie’, dat betekent ‘terugbrengen’ en ‘herstellen’.

Breng de Rechtvaardige Rechters gewoon terug en laat daarmee het veelluik (of polyptiek) in zijn integriteit herstellen.

Onder de nodige beveiligingsvoorzorgen mag het kunstwerk in mijn kantoor worden afgeleverd. Wij hebben intussen enige expertise in het herstel van duistere situaties uit het verleden. Velen zijn al zwart geld komen restitueren, of beter gezegd, dát deel van de zwarte spaarpot die men vergeten was af te geven (nadat men eerst vergeten was het aan te geven).

Tot eind vorig jaar kon men ook bij het Contactpunt Regularisatie gaan regulariseren. Maar regularisatie is geen restitutie. Regularisatie zou in het geval van de Rechtvaardige Rechters betekenen dat iemand komt vragen hoeveel het moet kosten om het kunstwerk definitief en openlijk voor zich te mogen houden. Zes procent, zoals bij de eenmalige bevrijdende aangifte van 2004? Of 35 procent, zoals bij de ultieme regularisatie van 2014? Daar is nu geen geen sprake meer van.

Toch zou de hele wereld graag hebben dat de Rechters terug op hun plaats komen. Laten we het dan mogelijk maken om dat eenvoudig en in stilte te doen: Gaston Crommenlaan 6 in Ledeberg, achtste verdieping.

Wij zouden ook graag hebben dat veel verborgen belastinggeld terugkeert. Oók wanneer het basismisdrijf, de fraude zelf, verjaard is. Gelukkig is het niet anders dan bij het vermoedelijk verborgen schilderij. Hoogstens is het het onthullen van een verborgen vermogen een beetje ingewikkelder, zeker wanneer ook de bank moeilijk doet.

Gelukkig moet ook niet de volle pot ingeleverd worden, al zou dat wél kunnen gebeuren bij verbeurdverklaring door de strafrechter.

De ervaring heeft intussen geleerd dat wij bij het oplossen van ‘verjaarde kapitalen’ moeten spreken over een restitutie die ergens tussen 25 en 85 % ligt. Soms was er 15 % roerende voorheffing vergeten, soms 65 % successierechten, soms veel, soms weinig. Doe daar nog een aantal jaren intrest bij en we komen aan de genoemde percentages.

Als we dat willen, laten we het dan mogelijk maken om dat eenvoudig en in stilte te doen: Gaston Crommenlaan 6 in Ledeberg, achtste verdieping.

**

Illustratie: Karel Anthonissen portret

Titel van dit artikel in ‘tScheldt Archief: 1157 Act III – ACTUEEL III

**

Tags:Lam Gods,polyptiek,Rechtvaardige Rechters,St. Jan de Doper