Driemaal is scheepsrecht, zegt het spreekwoord, maar hoe zit dat in het fiscaal recht?
Miljoenen belastingen komen er gewoon in één of twee stappen: aangeven en betalen en klaar is kees. Maar wat met een belasting waar men het niet over eens geraakt? In de goeie ouwe tijd, vóór allerlei hervormingen, gebeurde dat inderdaad in drie fases:
- bij de controleur, de taxatiefase
- bij de gewestelijk directeur, de bezwaarfase
- bij het hof van beroep, de beroepsfase
Later heeft de Wetgever daar telkens een stap tussengeschoven, zodat er nu vijfmaal moet aangelegd worden:
- de inspecteur
- de adviseur-directeur
- de gewestelijk directeur
- de fiscale rechtbank van eerste aanleg
- het hof van beroep
In de bezwaarfase bij de gewestelijk directeur is er nog een bemiddeling mogelijk door een speciaal daartoe opgerichte Bemiddelingsdienst.
Verder kunnen er ook al gerechtszaken zijn vóóraf, de zogenaamde pretaxatiegeschillen, zoals in de zaak-De Gucht. Of er kunnen gerechtszaken zijn áchteraf, zoals disputen met de ontvanger, of genadeverzoeken. Dan zijn er nog de eerder uitzonderlijke stappen bij het Hof van Cassatie of de Europese hoven in Luxemburg of Straatsburg. En last but not least komt er bij ernstige fraude nog een strafrechtelijk staartje, eigenlijk meestal een hele lange staart. Door de band moeten niet minder dan zeven magistraten of instanties overtuigd worden:
- de procureur
- de onderzoeksrechter
- de raadkamer
- de procureur-generaal, vooreerst bij de k.i.
- de kamer van inbeschuldigingstelling
- de correctionele rechtbank van eerste aanleg
- het hof van beroep
De zwaar belaste burger of onderneming mag zich dus gelukkig prijzen dat hij niet zo gauw tegen zijn wil zal moeten betalen. De rechten van de verdediging zijn verzekerd.
Twaalfmaal moet de fiscus aanleggen voor belasting en bestraffing. Twaalfmaal krijgt de belaagde belastingplichtige de kans het allemaal uit te leggen en allerlei kwesties op te werpen.
Twaalfmaal krijgt hij de kans een ambtenaar of magistraat te treffen die hem ergens wel wil volgen.
Twaalfmaal kan er ook een rekening van de advocaat in de bus vallen, sinds dit jaar mét 21% btw.
De fiscus wint dan twaalfmaal een beetje, ook als hij verliest. Kan het echt niet een beetje minder? Willen we, nu de spontane regularisatie sinds Nieuwjaar verlopen is, nog eindelozer gaan procederen? Ik heb alvast een sneller voorbeeld in gedachten bij de ontdekking van een oude zwarte spaarpot.
De regularisatiewet noemde dat verjaard kapitaal en liet toe dat wit te wassen aan 35 %. Nu moet dat verbeurd verklaard worden, alleszins gedeeltelijk. Omdat hier de belastingen sowieso verjaard zijn, is er van de vijf administratieve stappen alvast geen sprake meer. Als bovendien de procureur dan kiest voor een rechtstreekse dagvaarding, dan zijn we weer bij het goede oude driemaal is scheepsrecht:
- de procureur onderzoekt en vordert,
- de rechtbank van eerste aanleg verbeurt,
- het hof van beroep bevestigt of annuleert
Klaar is kees. De Wetgever moet ook eens nadenken over vereenvoudiging. Ik denk aan een verder doorgedachte una via, als volgt. Via de administratieve weg de minder ernstige zaken:
- de inspecteur onderzoekt en vordert
- administratief beroep bij de gewestelijk directeur
- gerechtelijk beroep bij de rechtbank van eerste aanleg, die definitief oordeelt als beroepsinstantie, zoals dat ook het geval is na een vonnis van de vrederechter of de politierechter.
Via de strafrechtelijke weg, de zwaardere gevallen:
- de procureur onderzoekt en vordert, met de fiscus als benadeelde partij
- de rechtbank van eer-ste aanleg oordeelt zowel over de belasting als over de straf
- idem voor het hof van beroep
Dit is mijn vraag aan de procureurs: kunnen wij van de rechtstreekse dagvaarding geen stevige stok achter de deur maken voor de restitutie en de repatriëring van de bergen zwart geld die niet op de laatste regularisatie zijn afgekomen?
**
Karel Anthonissen, voormalig Belgisch belastingambtenaar en gewestelijk directeur van de Bijzondere Belastinginspectie.
Titel in ‘tScheldt-Archief: 1129 KA – ACTUEEL IV
Deze column verscheen ook in Trends
**
