Op 28 mei 1932 veranderde de Afsluitdijk onze voormalige Zuiderzee in het IJsselmeer. Het droogleggen van enorme polders was een technische topprestatie. Maar die drooglegging had ook grote sociale gevolgen. Er ontstonden politieke spanningen tussen de (oudere) Noordoostpolder en het nieuwere Flevoland. Die spanning loopt als een rode draad door het reeds jaren sudderende conflict tussen het Dokter J.H. Jansenziekenhuis in Emmeloord en het Zuiderzeeziekenhuis in Lelystad.

Het Dokter J.H. Jansenziekenhuis was een volwaardig medisch bedrijf met 160 bedden. Het jongere Zuiderzeeziekenhuis was met 220 bedden het grootste. Het ging goed totdat er onder leiding van ziekenhuismanagers zich een machtsstrijd ontwikkelde die tenslotte in 1990 leidde tot een fusie tussen de beide organisaties, genaamd de IJsselmeerziekenhuizen. Vrijwel alle werkers in de gezondheidszorg weten dat zoiets ellende oplevert. Dat bleef ook in de polder niet uit.

Uitgekleed

Het pioniersziekenhuis ‘Dokter Jansen’ werd door Lelystad uitgekleed. Ook de financiële reserves verhuisden van Emmeloord naar Lelystad. En in Emmeloord bleef alleen een polikliniek en een dagbehandelingsafdeling over. In augustus 2002 leidde dit tot een protestmanifestatie van wel tienduizend bewoners, artsen en ziekenhuismedewerkers. Bepleit werd een volwaardig ziekenhuis in Emmeloord. En dat was nodig ook, want het gebied van de Noordoostpolder inclusief Urk omvat + 75 000 mensen die voor hun acute medische voorzieningen van het Dokter Jansenziekenhuis afhankelijk waren. De ene manager na de andere diende zich aan, maar vele artsen en verpleegkundigen konden niet meer tegen de toenemende managementterreur en verdwenen.

Het ziekenhuis te Emmeloord staat nu voor een groot deel leeg en patiënten moeten uitwijken naar verder afgelegen plaatsen zoals Heerenveen, Sneek, Zwolle, Meppel, Almere en Lelystad. Die toch vrij grote afstanden zijn niet alleen lastig voor de families van patiënten, maar zelfs levensgevaarlijk bij acute ernstige ziektegevallen.

Nu dreigt echter ook het Zuiderzeeziekenhuis, dus het Lelystadse deel van het fusieproduct, ten onder te gaan. Begin van dit jaar kwam er een onderzoekscommissie van de Inspectie van de Volksgezondheid de operatiekamers in Lelystad controleren. Toen bleek dat de airconditioning daar niet meer aan de huidige eisen voldeed en er kans bestond op bacteriële infecties bij patiënten. Maar het management legde het rapport in de onderste lade en deed verder niets.

Crimineel

Toen legde de Inspectie het Zuiderzeeziekenhuis een operatieverbod op. Zoiets is voor ieder ziekenhuis fataal. Zonder bruikbare operatiekamer kan vrijwel geen enkel medisch specialisme volwaardig werken. Binnen enkele weken dreigt dan ook een faillissement. Dat is zulk een evidente zaak, dat de nalatigheid van het IJsselmeermanagement als crimineel mag worden aangemerkt. Want er dreigt nu ontslag voor ongeveer 1300 medewerkers.

Enkele dagen geleden kwamen ze in opstand en organiseerden ze een protestbijeenkomst. Daarbij was ook uitgenodigd de inmiddels in heel Nederland bekende Turkse bazin van het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis, mevrouw Aysel Erbudak. Zoals bekend heeft zij dat zwaar noodlijdende ziekenhuis twee jaar geleden opgekocht en weer winstgevend gemaakt. Onder meer door het gehele management eruit te zetten.

De raad van bestuur van de IJsselmeerziekenhuizen had de bijeenkomst verboden, maar daar trok niemand zich iets van aan. Er was trouwens geen enkele manager aanwezig. Maar het was bijna ontroerend om te zien hoe het gehele personeel, van artsen tot schoonmakers, voor hun ziekenhuizen wilde vechten. Dat het zo ver heeft kunnen komen, is geheel te wijten aan het volslagen onbenul van de managers die de IJsselmeerziekenhuizen aan de rand van de afgrond hebben gebracht.

Wellicht is nu de tijd aangebroken om weer terug te vallen op het kerngezonde bestuurssysteem van vroeger, toen er een medisch directeur was, die het hele ziekenhuis kende en die ook overal aanwezig was en al zijn medewerkers persoonlijk kende. Hetzelfde gold voor de toenmalige directrice. Een functie die ook de managershorden van de jaren tachtig en negentig niet heeft overleefd.

Discipline

Toen waren er onder meer ook uiterst vakkundige technici, die samen met de bacterioloog en de ziekenhuishygiënist verantwoordelijk waren voor de airconditioning in de operatiekamers. Maar zelfs zónder die airconditioning konden infecties op de operatieafdeling worden voorkomen door strenge klassieke hygiënische discipline. Want heel veel bacteriën worden niet eens door de lucht aangevoerd, maar door de handen, de kleding, de haren en de schoenen van het operatiekamerpersoneel. Er zijn in de wereld nog steeds operatiekamers die geen geavanceerde luchtverversing hebben. Die hebben vaak niet meer infecties dan moderne eenheden dankzij perfecte gedragsprotocollen.

Afgezien daarvan is het immoreel geweest om maandenlang niets aan de veiligheid van de IJsselmeeroperatiekamers te doen. Dat was geen luiheid. Het was ook geen vergeetachtigheid. Het was vrij zeker een opzettelijke daad om straks de inboedel, maar vooral de patiënten, te kunnen verdelen tussen de ziekenhuizen in de wijde omgeving. De overheid heeft dit vermoedelijk niet zien aankomen door een eigenaardig soort polderblindheid.

Wellicht dat de IJsselmeerziekenhuizen een grondig maar verfrissend Turks bad nodig hebben.

Mevrouw Aysel Erbudak weet precies hoe dat moet…

**

Illustratie: Bob Smalhout

**

Titel van dit artikel in het ‘tScheldt Archief: 883 Smalhout

**